DİKKAT EKSİKLİĞİ-HİPERAKTİVİTE BOZUKLUĞU (DEHB) ve YALAN SÖYLEME

Her çocuk bazen doğruyu söylemekten kaçınır ve yalan söyler. Ama çocuğunuzda dikkat eksikliği ve hiperaktivite varsa kendinizi sık sık “Neden sürekli yalan söylüyorsun” derken bulabilirsiniz.

DEHB tanısı alan her çocuk tabi ki yalan söylemiyor fakat eğer söylemeye başlarsa bunu alışkanlık haline getirmesi kaçınılmaz. Bu çocuklar genellikle günlük işlerle veya okulla ilgili konularda yalana başvuruyorlar ve bazıları bunun farkında bile değil. Peki neden?

•        Dikkat eksikliği ve hiperaktivitesi olan bir çocuk yalan söylemeyi DEHB ile başa çıkma yöntemi olarak kullanıyor olabilir.

•        DEHB olan çocuklar yeni bir işi başlatmakta zorluk yaşarlar. Bu yüzden git odanı topla ya da ödevini yap dediğinizde odaya gidip etrafı toplamak ya da ödeve başlamak onlara zor gelir.

•        Ödevin başına oturup nasıl yapacağım ya da odayı nasıl toplayacağım düşüncesi beyinde yalan söylemekten daha çok baskı kurar. Bu baskı onlara kolayca yalan söylettirir ve çocuk en azından kısa bir süreliğine başını dertten kurtardığını zanneder.

•        Dikkat eksikliği ve hiperaktivite çocukların ‘executive functioning” yani “yönetici işlevler” becerilerini olumsuz etkiliyor. Bu beceriler; planlama, hatırlama, organize etme, zaman yönetimi gibi. Çocuk, bu becerileri kullanması gereken işlerden kaçar ve zayıf olan becerileri kullanmaya çalışmak çocuğu zorlar.

•        Son olarak, bu çocuklar yalanın arkasına sakladıkları orjinal problemi nasıl çözeceklerini bilmiyor olabilir ve yalanı bir siper kullanır.

Çocuğunuzdaki yalan söylemeyi ortadan kaldırmak ve orjinal problemin çözümüne yardımcı olmak için neler yapabiliriz:

•        Çocuğunuz tam olarak hangi konuda sıkıntı yaşıyor bunu bulun ve ihtiyacına göre küçük yardımlar yapın. Eğer çocuğunuz işleri bir sıraya koymakta zorlanıyorsa, yapması gereken işleri ve görevleri küçük adımlara bölebilirsiniz.

•        Yalan söylemeyi kişisel bir hale getirmeyin ve üzerinize alınmayın. Çocuğunuz sizi yok saymak ya da sizinle inatlaşmak için yalan söylemiyor, ortada zorlandığı bir durum var.

•        Yalanın kolay bir seçenek olacağı durumlar ortaya çıkarmaktan sakının. Ödevini yaptıktan sonra televizyon izleyebilirsin demeyin çünkü ona göre ödev yapmak ve hatta onun başına oturmak çok zor iken televizyon çok sevdiği bir araç. Kolayca “ödevimi yaptım” diyip tv’nin başına oturabilir.

•        Yalan söyleme döngüsünü kırmaya çalışın ve çocuğunuzu olumsuz tecrübelerden koruyun. Bu döngünün kırılamaması istenmedik olaylara yol açabilir ve bu da çocuğunuzun kendine olan özgüvenini zedeler.

DEHB tanısı alan çocuklar neden yalan söyler ve bunu ortadan kaldırmak için neler yapılabilir kısaca özetledim. Unutmayın ortada olumsuz bir davranış varsa bunun mutlaka bir sebebi vardır. Önce davranışın altında yatan nedeni bulup çocuğunuzu anlayın ve ona yardım etmekten sakınmayın.

Bu yazıyı www.understood.org sitesinde görmüştüm. Tam olarak çeviri diyemem çünkü bazı yerlerde kendi yorumlarımı da ekledim. Umarım yardımcı olmuştur. Orjinali için şurayı ziyaret ediniz: www.understood.org/en/learning-attention-issues/child-learning-disabilities/add-adhd/adhd-and-lying-what-you-need-to-know